Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Kennisbasis Natuur en Techniek voor de Pabo

De Commissie Meijerink Kennisbasis Pabo heeft het rapport “Een goede basis” afgerond en op 20 februari 2012 aan de HBO-raad overhandigd. Hierin staan onder andere vakdidactische aanwijzingen. Het moet ervoor zorgen dat er op de Pabo een betere balans komt tussen brede vorming en diepgang. De kennisbases voor de verschillende vakken die met dit rapport zijn verwezenlijkt, geven daar handen en voeten aan. Ter ondersteuning van opleiders en lio’s heeft ECENT bij elk onderdeel van de natuur en techniek kennisbasis verbanden gelegd met artikelen op onze website.

Naast deze kennisbasis is door een andere commissie een vakinhoudelijke kennisbasis Wetenschap & Techniek voor de vakbekwame docent ontwikkeld. Deze is onderaan dit artikel als download bijgevoegd.

De kennisbasis voor natuur en techniek berust op drie pijlers:

  • Pijler 1: de betekenis van natuur en techniek voor de samenleving
  • Pijler 2: de didactische benaderingen binnen natuur en techniek in het basisonderwijs
  • Pijler 3: de kernconcepten en daarmee samenhangende begrippen binnen natuur en techniek

Kennisbasis Natuur en Techniek

Kies het domein van de kennisbasis waarvoor u op zoek bent naar relevante ECENT artikelen. Er ontvouwt zich een tabel met (toelichtingen bij de) categorieën en directe links naar de artikelen, per categorie gesorteerd.

Artikelen bij 2.1
Toelichting categorie:

De student kan de drie pijlers van natuur- en techniekonderwijs beschrijven en hun onderlinge relatie illustreren aan de hand van voorbeelden:
Pijler 1: de betekenis van natuur en techniek voor de samenleving
Pijler 2: de didactische benaderingen binnen natuur en techniek in het basisonderwijs
Pijler 3: de kernconcepten en daarmee samenhangende begrippen binnen natuur en techniek
Filmpjes en lesmaterialen over het stimuleren van onderzoekend en ontwerpend leren bij kleuters
Chocola is geen chocola: lessen over duurzame ontwikkeling
Concept cartoons
Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6
Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6
Debatteren in de techniekles
Een verzameling bronnen over Natuur en Milieu Educatie
Adopteer een boom
Wetenschap en Techniek in het primair onderwijs
Eenvoudige machines
Training: Lessen over stuiteren
Kunnen kinderen leren kijken als een ontwerper?
Uitdagende wateronderzoeken voor kinderen als voorbeeld van onderzoekend leren
Paul Janknegt: PABO studenten leren onderzoeken
Veranderende schaduwen
Onderzoekend & ontwerpend leren: 7 stappen
Artikelen bij 2.2
Toelichting categorie:

De student kan verwoorden welke didactische benaderingswijzen hij kan gebruiken om vakbegrippen in relevante contexten en thema’s aan de orde te laten komen met als doel kennisconstructie bij leerlingen te stimuleren. Hij illustreert dit met bij de groep passende voorbeelden van leerlingactiviteiten bij natuur en techniek
Filmpjes en lesmaterialen over het stimuleren van onderzoekend en ontwerpend leren bij kleuters
Chocola is geen chocola: lessen over duurzame ontwikkeling
Concept cartoons
W&T Academie 2013
Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6
Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6
Een lessenserie rond snelheid als voorbeeld voor veranderingen in het curriculum
Een verzameling bronnen over Natuur en Milieu Educatie
Adopteer een boom
Training: Lessen over stuiteren
Systeembenadering in het basisonderwijs
Stellingen, plaatjes en verhaaltjes: Vormen van kennis
Kunnen kinderen leren kijken als een ontwerper?
Uitdagende wateronderzoeken voor kinderen als voorbeeld van onderzoekend leren
Veranderende schaduwen
Het beoordelen van een ontwerp
Onderzoekend & ontwerpend leren: 7 stappen
Artikelen bij 2.3
Toelichting categorie:

De student kan natuurwetenschappelijke en technologische denk- en werkwijzen hanteren bij onderzoeken en ontwerpen
W&T Academie 2013
Een verzameling bronnen over Natuur en Milieu Educatie
Eenvoudige machines
Training: Lessen over stuiteren
Veranderende schaduwen
Onderzoekend & ontwerpend leren: 7 stappen
Artikelen bij 2.4
Toelichting categorie:

De student kan op hoofdlijnen de opbouw van veel gebruikte leermiddelen beschrijven en deze verbinden met leerlijnen en verschillende didactische benaderingen
Opbrengsten ECENT conferentie 2011: Hersenwerk in onderwijs

Artikelen bij 3.1
Toelichting categorie:

De student kan beargumenteren dat het vak natuur en techniek bij leerlingen bijdraagt aan:
• de ontwikkeling van kennis van en inzicht in begrippen uit de (fysische) aardrijkskunde, biologie, natuurkunde, scheikunde en techniek
• de ontwikkeling van vaardigheden en denk- en werkwijzen behorend bij onderzoeken, ontwerpen en waardenontwikkeling
• de ontwikkeling van een onderzoekende, probleemoplossende en kritische houding
• aandacht en zorg voor hun eigen en andermans leefomgeving en gezondheid
• de ontwikkeling van zelfvertrouwen en zelfredzaamheid in hun eigen leefomgeving.
Hij kan dit relateren aan leer- en ontwikkelingsprocessen van kinderen
Filmpjes en lesmaterialen over het stimuleren van onderzoekend en ontwerpend leren bij kleuters
W&T Academie 2013
Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6
Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6
Toepassingen van begrippenkaarten
Een verzameling bronnen over Natuur en Milieu Educatie
Adopteer een boom
Uitdagende wateronderzoeken voor kinderen als voorbeeld van onderzoekend leren
Onderzoekend & ontwerpend leren: 7 stappen
Artikelen bij 3.2
Toelichting categorie:

De student kan veel voorkomende preconcepten van leerlingen bij natuur en techniek beschrijven
Concept cartoons
Een verzameling bronnen over Natuur en Milieu Educatie
Concepten van kinderen
Artikelen bij 3.3
Toelichting categorie:

De student kan vragen van kinderen verbinden met vraagstukken binnen natuur en techniek
Filmpjes en lesmaterialen over het stimuleren van onderzoekend en ontwerpend leren bij kleuters

Artikelen bij 4.1
Toelichting categorie:

De student kan toelichten hoe natuur en techniek samenhangt met andere domeinen binnen het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld (aardrijkskunde, geschiedenis en mens en samenleving) en met het leergebied Kunstzinnige oriëntatie. Hij kan dit illustreren met lesvoorbeelden
Chocola is geen chocola: lessen over duurzame ontwikkeling
Best practice: Project ‘We bouwen een stad’ voor groep 6
Eenvoudige machines
Artikelen bij 4.2
Toelichting categorie:

De student kan taal- en rekenonderwijs op een betekenisvolle manier en rekening houdend met het leerling-niveau verbinden met natuur- en techniekonderwijs en kan dit illustreren aan de hand van lesvoorbeelden
Filmpjes en lesmaterialen over het stimuleren van onderzoekend en ontwerpend leren bij kleuters
Een lessenserie rond snelheid als voorbeeld voor veranderingen in het curriculum
Taalontwikkelende didactiek voor binask
Veranderende schaduwen
Artikelen bij 4.3
Toelichting categorie:

De student kan eigentijdse ICT-hulpmiddelen kiezen bij het bepalen van werkvormen voor natuur & techniek

Artikelen bij 1.1
Toelichting categorie:

De student kan gangbare en vernieuwende visies op inhouden en didactische benaderingen van natuur- en techniekonderwijs beschrijven en de daarmee beoogde leer- en ontwikkelingsopbrengsten bij kinderen toelichten. Hij kan zijn eigen standpunt hierin beargumenteren
Niet alle lessen over duurzame ontwikkeling behandelen duurzame ontwikkeling
Chocola is geen chocola: lessen over duurzame ontwikkeling
Seksuele vorming voor de Pabo
Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie
Wereldoriënterende vakken op de kaart
Wetenschap en Techniek in het primair onderwijs
Onderzoekend & ontwerpend leren: 7 stappen
Artikelen bij 1.2
Toelichting categorie:

De student kan toelichten hoe hij de keuze voor inhoud en didactische benaderingen afstemt op het profiel en de pedagogisch-didactische visie op schoolniveau
Artikelen bij 1.3
Toelichting categorie:

De student kan voor natuur- en techniekonderwijs voorstellen voor praktijkgericht onderzoek ontwerpen en kan uit vergelijkbaar onderzoek conclusies trekken en indien relevant, deze toepassen in zijn eigen natuur- en technieklessen
Wetenschap en Techniek in het primair onderwijs

Artikelen bij 2.1
Toelichting categorie:

De student kan voor natuur- en techniekonderwijs leerstof ordenen op schoolniveau in leerlijnen voor groep 1 t/m groep 8. Hij houdt daarbij rekening met de drie pijlers van natuur- en techniekonderwijs en zorgt tevens voor doorlopende leerlijnen door aan te sluiten bij de kerndoelen van het leergebied mens en natuur van de onderbouw voortgezet onderwijs
Onderzoekend & ontwerpend leren: 7 stappen
Artikelen bij 2.2
Toelichting categorie:

De student kan leerstof voor natuur en techniek verbinden met actuele gebeurtenissen die passen binnen educaties zoals natuur- en milieueducatie, duurzame ontwikkeling, gezondheidseducatie en burgerschapsvorming. Daarmee kan hij in het jaarprogramma expliciet aandacht creëren voor educaties die aansluiten bij het vakgebied en hiervoor passend lesmateriaal ontwerpen
Niet alle lessen over duurzame ontwikkeling behandelen duurzame ontwikkeling
Chocola is geen chocola: lessen over duurzame ontwikkeling
Seksuele vorming voor de Pabo
Relationele en seksuele vorming van basisschoolleerlingen op de PABO’s
Een verzameling bronnen over Natuur en Milieu Educatie
Groene speelruimte bij school, een handreiking
Natuur als bondgenoot bij zorgverbreding
Adopteer een boom
Artikelen bij 2.3
Toelichting categorie:

De student heeft meer gedetailleerde kennis van en inzicht in de kernconcepten en onder liggende begrippen van natuur en techniek, en kan daardoor op conceptueel niveau de samenhang toelichten binnen dit vakgebied en met de andere domeinen binnen het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld
Concept cartoons
Toepassingen van begrippenkaarten
Opbrengsten ECENT conferentie 2011: Hersenwerk in onderwijs
Eenvoudige machines
Systeembenadering in het basisonderwijs
Concepten van kinderen
Kunnen kinderen leren kijken als een ontwerper?
Veranderende schaduwen
Artikelen bij 2.4
Toelichting categorie:

De student beschikt over meer gedetailleerde kennis van en inzicht in de vaardigheden en denk- en werkwijzen binnen natuur en techniek. Daardoor kan hij in zijn lesontwerpen meer variatie aanbrengen in de leerlingactiviteiten waardoor maatwerk beter tot zijn recht komt
Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie
Eenvoudige machines
Ontwerpen met hoofd en handen
Systeembenadering in het basisonderwijs
Concepten van kinderen
Stellingen, plaatjes en verhaaltjes: Vormen van kennis
Kunnen kinderen leren kijken als een ontwerper?

Artikelen bij 3.1
Toelichting categorie:

De student kan beschrijven hoe hij bij het ontwerpen van natuur- en techniekonderwijs rekening houdt met diversiteit in ontwikkelingsniveaus, talenten, leerstijlen en specifieke leer- en ontwikkelingsproblemen van kinderen. Hij kan beredeneren hoe deze diversiteit van invloed kan zijn op prestaties en ontwikkeling van leerlingen bij natuur en techniek
Genderverschillen in lerarenopleidingen
Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie
Workshop Vedotech conferentie 2011 ‘Techniekonderwijs en Diversiteit’
Science-onderwijs vanuit een perspectief op gender-, taal- en etnische verschillen
Natuur als bondgenoot bij zorgverbreding
Artikelen bij 3.2
Toelichting categorie:

De student kan de keuze van lesinhouden binnen natuur en techniek afstemmen op de vragen van kinderen en actualiteiten enerzijds, en de leerlijn van het vak anderzijds
Artikelen bij 3.3
Toelichting categorie:

De student kan de typen vragen die kinderen stellen herkennen en toelichten hoe hij deze vanuit vakdidactische perspectief herformuleert tot onderzoeks- of ontwerpvragen. Hij kan dat illustreren aan de hand van lesopzetten met passende didactische benaderingen, dan wel bij de samenstelling van een jaarprogramma voor zijn groep

Artikelen bij 4.1
Toelichting categorie:

De student kan over meerdere leerjaren heen een vakoverstijgend onderwijsprogramma ontwerpen waarin natuur en techniek en andere vakgebieden in samenhang aan de orde komen. Hij kan toelichten hoe hij de leerlijnen van de onderliggende vakgebieden bewaakt
Wereldoriënterende vakken op de kaart
Artikelen bij 4.2
Toelichting categorie:

De student kan bij actuele gebeurtenissen de samenhang met natuur en techniek en andere vakgebieden benoemen en beredeneren hoe hij deze gebeurtenissen toegankelijk en begrijpelijk maakt voor leerlingen en hun betrokkenheid daarin verduidelijkt
Veranderende schaduwen
Artikelen bij 4.3
Toelichting categorie:

De student kan beredeneren hoe hij taal- en rekenactiviteiten op een effectieve en evenwichtige wijze toepast in didactische benaderingswijzen voor natuur- en techniekonderwijs
Een lessenserie rond snelheid als voorbeeld voor veranderingen in het curriculum
Taalontwikkelende didactiek voor binask
Science-onderwijs vanuit een perspectief op gender-, taal- en etnische verschillen
Taalgericht vakonderwijs voor techniek
Artikelen bij 4.4
Toelichting categorie:

De student kan beschrijven hoe hij het aanbod van relevante instellingen buiten de school op een effectieve manier (dat wil zeggen met een voor leerlingen relevante leeropbrengst) verweeft in het jaarprogramma voor natuur- en techniekonderwijs van zijn groep en dit illustreren met een voorbeeld
Groene speelruimte bij school, een handreiking

Downloads

Uit het voorwoord:

In 2010 werden landelijke teams geformeerd van Pabo opleiders om kennisbases te ontwikkelen voor de verschillende leergebieden waaronder Wetenschap en Techniek (W&T). De opdracht was de kennis en vaardigheden te specificeren die verwacht worden van een vakbekwame leerkracht, dus een leerkracht die al een aantal jaren les geeft en inmiddels ruime ervaring heeft in het geven van W&T lessen. Deze kennisbasis zou gebruikt worden om richting te geven aan de professionele ontwikkeling van een leerkracht in het leergebied W&T. […] Na indiening van de producten van de diverse kennisbasisteams werd besloten om toch kennisbases te ontwikkelen voor de startbekwame leerkracht in plaats van de vakbekwame leerkracht en deze dan als basis te nemen voor toetsing op de Pabo. Bovendien moest dit een kennisbasis zijn voor vakdidactiek terwijl de eerdere opdracht was om alleen W&T kennis en vaardigheden op te nemen en juist niet vakdidactiek.

Naast de kennisbasis voor de startbekwame docent is de onderstaande kennisbasis W&T voor de vakbekwame leerkracht een nuttig product voor allen die betrokken zijn bij W&T lerarenopleiding, nascholing en begeleiding. Het onderstaande team heeft aan de kennisbasis gewerkt:

Ed van den Berg (e.van.den.berg@hva.nl)
Lammert Blokhuis (lj.blokhuis@avans.nl)
Edith Louman (e.louman@hs-ipabo.edu)
Jos Marell (jos.marell@han.nl)

Gerelateerde artikelen

ELWIeR en Ecent als één STEM