Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Kennisbasis natuurkunde vakdidactiek

Kies het domein van de kennisbasis waarvoor u op zoek bent naar relevante artikelen. Er ontvouwt zich een submenu van dat domein, met daarin de categorieën zoals u die zult herkennen uit uw handboek.

Verwijzingen:

1.1 Natuurkundige begrippen leren
1.2 Reken- en practicumvaardigheden leren
1.3 Natuurkundige werkwijzen leren
1.4 Natuurkundige praktijktoepassingen leren
1.5 Motivatie (nut en noodzaak)
1.6 Vaktaal en taalgebruik
1.7 De persoon van de leerling: leeftijd, ontwikkeling, diversiteit

Artikelen bij: 1.1 Natuurkundige begrippen leren
Toelichting bij de categorie:
• Inzicht in begripsvorming
• Bijbehorende leerprocessen sturen
• Leerfasen: oriënteren, verwerven, verwerken, toepassen
• Van concreet naar abstract naar concreet
• Schoolvoorbeelden en praktijkvoorbeelden
• Idealiseren en schematiseren
• Inzicht in begrippennetwerken
• Intuïtieve en wetenschappelijke denkbeelden
• Herkennen van preconcepten en misconcepten bij individuele leerlingen
Activerende didactiek en wat is goed natuurkunde-onderwijs?
Activerende didactiek en wat is goed natuurkundeonderwijs?
Intuïtieve begrippen versus vakbegrippen
Misconcepties, elektriciteit energie en basisvorming
Voorbereiden op begripsproblemen in de les – Goed leren luisteren
Begrippenkaarten(1)
Omgaan met leefwerelddenken
Discussieposter en praktijktoepassing ontwerpen voor begripsproblemen bij elektriciteit
Artikelen bij: 1.2 Reken- en practicumvaardigheden leren
Toelichting bij de categorie:
• Inzicht in leren van vaardigheden
• Bijbehorende leerprocessen sturen
• Leerfasen: inleiden, voordoen, nadoen, zelf doen
• Opbouw van complexe vaardigheden in deelvaardigheden (bijvoorbeeld het Viercomponenten instructieontwerpmodel 4C/ID en andere “Instructional Design Models”)
• De manier waarop leerlingen omgaan met formules en de problemen die leerlingen daarbij ervaren
• Kennis van de manier waarop de leerlingen gecijferd zijn
Het viercomponentenmodel voor competentiegericht opleiding
Artikelen bij: 1.3 Natuurkundige werkwijzen leren
Toelichting bij de categorie:
• Een nieuwsgierige en onderzoekende houding en hoe dat te stimuleren bij leerlingen
• Kennis van de centrale rol die modellen spelen in de natuurwetenschappen (“Science is the name, modelling is the game”)
• Kennis over het ontstaan, het gebruik en de reikwijdte van natuurkundige wetten, theorieën en modellen en dit vertalen naar de leersituatie van leerlingen
• Switchen tussen model en werkelijkheid is voor leerlingen een complexe taak, waaraan extra aandacht besteed moet worden
• Onderzoeken en ontwerpen
• Inzicht in leren van werkwijzen
Probleemstellend onderwijs over een deeltjesmodel
Probleemstellend onderwijs over radioactiviteit
Probleemoplossen hoe doen ze dat?
Begrippen in beeld – concept mapping in de klas
Leren onderzoeken – basisvaardigheden oefenen
Vormen van kennis
Demonstratie versus leerlingenprakticum: in welke situatie welke gebruiken?
Artikelen bij: 1.4 Natuurkundige praktijktoepassingen leren
Toelichting bij de categorie:
• Leerzame en betekenisvolle contexten voor leerlingen en hoe deze te gebruiken in het onderwijs
• De verschillende rollen die contexten spelen in het natuurkundeonderwijs als hanteerbare representatie van de werkelijkheid
• Contexten leren gebruiken als middel voor het ontwikkelen van conceptuele kennis (context-conceptbenadering)
• Kennis van maatschappelijke aspecten
• Debat en discussie
Concept-context kritisch benaderd voor natuurkunde
Ombouwen van reguliere lessen in context-concept lessen – in 5 stappen
Artikelen bij: 1.5 Motivatie (nut en noodzaak)
Toelichting bij de categorie:
• De bijdrage die natuurkundig denken heeft geleverd aan het verloop van de geschiedenis, het ontstaan van onze welvaart en de inrichting van onze leefomgeving
• De rol die natuurkunde speelt in vervolgstudies en beroepen
• Wat de natuurwetenschappelijke kijk op de wereld kan bijdragen aan het verhelderen van maatschappelijke discussies
Techniekonderwijs en duurzame ontwikkeling – aandacht voor Energie
Probleemstellend onderwijs over milieu
Het ontwikkelen van duurzame ontwikkeling in de techniekles -een overzicht
HAVO leerlingen kiezen – Tien succesfactoren voor een N-profiel
Projecten met diepgang – begrippen en vaardigheden aanleren in een project
Authentieke contexten binnen natuurwetenschappelijk onderwijs
Artikelen bij: 1.6 Vaktaal en taalgebruik
Toelichting bij de categorie:
• Onderscheid tussen spreektaal en vaktaal
• Culturele gebondenheid van taal
• Taal en begripsvorming
Taalgericht techniekonderwijs
Artikelen bij: 1.7 De persoon van de leerling: leeftijd, ontwikkeling, diversiteit
Toelichting bij de categorie:
• Verschillen en ontwikkelingen in:
– abstractievermogen
– planningsvermogen
– belangstelling
• Jongens en meisjes
• Autochtoon en nieuwe nederlanders
Les ontwerpen volgens Kolb
Interesse georiënteerd na/sk onderwijs -ervaringen van OSB Amsterdam
Het puberbrein
Stimuleren van β-talent in de klas
Naar een leerlijn onderzoekende houding
Debatteren over techniek
Mindshifting: (Hoe) kunnen we mindsets veranderen?
Genderverschillen in lerarenopleidingen

2.1 Instrueren en uitleggen
2.2 Begeleiden
2.3 Praktisch werken
2.4 Ontwikkelen en arrangeren van lesmateriaal

Artikelen bij: 2.1 Instrueren en uitleggen
Toelichting bij de categorie:
• Leerstof analyseren
• Presenteren, uitleggen, demonstreren
• Gebruik van voorbeelden en richtvragen
• Schoolvoorbeelden en praktijkvoorbeelden
• Idealiseren en schematiseren
• Begrippennetwerk
• Gebruik van visuele hulpmiddelen
Just in time teaching
Begrippenkaarten(2) -Vragen en antwoorden over het gebruik van begrippenkaarten in de les
Songs for teaching
Beweegredeneren: een werkvorm bij dilemma’s in de klas
Onderwijsparade 2013: Wat maakt een docent een goede docent?
Toepassingen van begrippenkaarten
Artikelen bij: 2.2 Begeleiden
Toelichting bij de categorie:
• Observeren en diagnostiseren
• Motiveren
• Activerend begeleiden
• Planmatig werken
• Systematische aanpak
• Feedback vragen en geven
• Administreren
Just in time teaching
Constructivisme -een samenvatting
Probleemstellende benadering: een samenvatting
Toetsing & feedback beïnvloeden onderwijsrendement
Demonstratieproeven bij stoffen en materialen – studenten leren demonstratieproeven geschikt in te zetten in het curriculum
Artikelen bij: 2.3 Praktisch werken
Toelichting bij de categorie:
• Organiseren, veiligheid
• Instrueren, werkblad
• Differentiëren
• Gebruik instrumenten
• Verwerken gegevens
• Relatie theorie – experiment
• Onderzoeksaspecten
• Resultaten en nauwkeurigheid
• Verslag, presentatie
• Nabespreken
• Beoordelen
EXO in actie: Beheersbaar maken van het profielwerkstuk
Praktijkonderzoek in de eigen schoolpraktijk
Leren onderzoeken, basisvaardigheden oefenen
Artikelen bij: 2.4 Ontwikkelen en arrangeren van lesmateriaal
Toelichting bij de categorie:
De student kan op basis van zelf geformuleerde resultaat- en procesdoelen:
• Studiewijzers maken
• Aanvullende opdrachten samenstellen
• Practicumbeschrijvingen aanpassen
• Aanvullend materiaal verzamelen
• Werkbladen en toetsen maken
• Samenwerken met collega’s
• Bijdragen aan projectonderwijs
• Aangepast lesmateriaal evalueren en bijstellen
Simulaties bij licht en geluid

3.1 Het curriculum natuurkunde
3.2 Verwante vakken
3.3 Schoolboeken
3.4 Leermiddelen
3.5 Examenprogramma’s en eindtermen

Artikelen bij: 3.1 Het curriculum natuurkunde
Toelichting bij de categorie:
Op basis van:
• Examenprogramma’s en leerplandocumenten
• Eisen van vervolgopleiding en beroep, (tweede fase en profielen, beroepskolom)
• Schoolbeleid en eigen onderwijsvisie (onderwijswerkplannen)
Project dat ontwerpen ontwikkelde
Naar een leerlijn “onderzoekende houding”
Een leerlijn prakticum
DBKna
Kwantummechanica in het voortgezet onderwijs
Leerplanwerkboeken natuurkunde voor het vrijeschoolonderwijs
Wereldoriënterende vakken op de kaart
Artikelen bij: 3.2 Verwante vakken
Toelichting bij de categorie:
• Kennis van de verschillende benaderingswijzen, basisconcepten en methodieken zodanig dat men in staat is om het onderwijs voor de juiste doelgroepen te vertalen naar leerinhouden en leeractiviteiten
• Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het curriculum door eigen inbreng als vak(didactische)- deskundige in samenwerking met collega’s en hierbij rekening houden met de eigen onderwijsvisie en vigerend schoolbeleid (missie van de school)
• Kennis van de plaats, inhoud en integratie van natuurkunde in NaSk, in leergebieden als Mens en Natuur en in het gehele schoolcurriculum
• Onderwijsinhouden selecteren in afstemming met verwante schoolvakken en/of leergebieden
• Een centraal concept uit het leergebied omzetten in onderzoeksvragen van de levende en niet-levende natuur
Een leerlijn voor werken met verbanden: samenwerking tussen vakken, organisatie en didactiek
Vakvernieuwingen: conferentie 5 juni 2009
Docentnetwerken als motor voor dynamische vakontwikkeling
Teamteaching
Curriculumevaluatie bètavakvernieuwing tweede fase
Bewegingen modelleren: wiskunde en natuurkunde dichterbij elkaar
ECENT conferentie 21 mei 2014: Het bèta-mozaïek
Boek: Ruim en evenwichtig, oordeelsvorming in de biologieles
Beweegredeneren: een werkvorm bij dilemma’s in de klas
Artikelen bij: 3.3 Schoolboeken
Toelichting bij de categorie:
• De belangrijkste lesmethoden die in het 2e graads gebied gebruik worden; zowel de de smalle als de (leergebied)brede methoden
• Didactische kenmerken waarop deze methoden zich van elkaar onderscheiden, zoals:
– thematisch-cursorisch
– concepten-contexten
– tekstgebruik
– typeringen van opgaven en opdrachten
– rol van het experiment
– ict-gebruik
• Relaties kunnen leggen tussen de op de stageschool gebruikte methoden en de visie van de school / team / vakgroep op onderwijzen en leren
Artikelen bij: 3.4 Leermiddelen
Toelichting bij de categorie:
Leermiddelen zoals:
• Simulaties (inclusief applets, physlets, flashlets, etc.)
• Experimenten
• Contextrijke vraagstukken
• Conceptcartoons
• Demonstratieproeven
• Leerling-projecten
• Toetsen
• Opdrachtbladen
• WebQuests
• Experimenten met de computer (Coach)
Meten met de PC – een leerlijn
Werken met applets – vragen en antwoorden over applets
Bruikbaar digitaal leermateriaal en de digigeneratie
Applets voor beter begrip
Artikelen bij: 3.5 Examenprogramma’s en eindtermen
Toelichting bij de categorie:
• Examenprogramma’s (=CSE) en eindtermen voor het betreffende schoolvak of leergebied (=SE) zodat een verantwoorde keuze van leerstof mogelijk is
• Compex-examens en de specifieke vaardigheden die hiervoor met leerlingen geoefend moeten worden
• Praktische opdrachten bij het SE

4.1 Theorie- en practicumlokaal
4.2 Veldwerk en beroepenveld
4.3 Natuurkundeonderwijs en ICT

Artikelen bij: 4.1 Theorie- en practicumlokaal
Toelichting bij de categorie:
• Audiovisuele hulpmiddelen
• ICT-voorzieningen (digibord, computers / laptops)
• ARBO, veiligheid en milieu-eisen
• Regels en afspraken die gelden tijdens practisch werk
• Voorzieningen: water, elektriciteit en gas
• Kasten en opbergsystemen
• Practicummaterialen en apparatuur
EXO in actie: Beheersbaar maken van het profielwerkstuk
Artikelen bij: 4.2 Veldwerk en beroepenveld
Toelichting bij de categorie:
• Natuurkunde van het vrije veld (Minnaert)
• Stedelijke omgeving (industrie, haven, bedrijven)
• Natuurkundige kennis en vaardigheden in beroepen
De val van Galileï – natuurkundekamp voor 4VWO
Een gastspreker in de klas
Artikelen bij: 4.3 Natuurkundeonderwijs en ICT
Toelichting bij de categorie:
• Specifieke kennis en vaardigheden m.b.t. Office-toepassingen voor verslaggeving en experimenteel werk (formule-editor van Excel, grafieken maken met Word, enz.)
• Kennis over gebruik van computers / laptops in de klas o.a. voor meten en modelleren
• Kennis van digitale kennisbanken en bronnenverzamelingen voor natuurkunde en natuurkundeonderwijs (ECENT, digitale school, kennisnet, natuurkunde.nl, enz.)
• Kennis van specifieke software voor natuurkunde en natuurkundeonderwijs en de mogelijkheden omdat door leerlingen te laten gebruiken
ELO als administratief medium voor opdrachten
Serious Games in de natuurwetenschappen
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2013: Digitale didactiek
Kennisnet Onderzoeksconferentie 2013: Wat werkt met ICT in het onderwijs

5.1 Ontwerpen en maken van toetsen
5.2 Beoordelen van toetsen
5.3 Analyse en evaluatie

Artikelen bij: 5.1 Ontwerpen en maken van toetsen
Toelichting bij de categorie:
• Mondelinge en schriftelijke overhoringen
• Theoretische kennis- , inzicht en vaardigheidstoetsen
• Diagnostische toetsen
• Praktische vaardigheidstoetsen en andere leerling-producten ( bijv.: presentaties, verslagen)
• Bij toetsen en andere leerling-producten heldere beoordelingscriteria opstellen, ook als het gaat om de beoordeling van het leerproces (rubrics)
• Een bewuste en dus te motiveren keuze maken m.b.t. soort toets of product, de vorm, de inhoud en in relatie tot het beoogde leerresultaat
• Een relatie leggen tussen datgene wat en op welke manier er getoetst wordt en de manier waarop het onderwijs vorm en inhoud werd gegeven
Een toets en correctievoorschrift maken bij kracht en beweging
Artikelen bij: 5.2 Beoordelen van toetsen
Toelichting bij de categorie:
• Beoordelen van een toets / leerling-product volgens de vooraf gestelde criteria op een consistente en valide wijze
• Idem voor een beoordeling van het leerproces
• Inhoudelijke feedback geven aan leerlingen, om daarmee hun leerproces te kunnen aansturen
• Observatieschema’s hanteren bij practicumtoetsen
• Huiswerkbeoordeling
Het beoordelen van een ontwerp -Hoe beoordeel je een ontwerp van leerlingen? Gebruik bijv. een rubric
Toetsing & feedback beïnvloeden onderwijsrendement
Artikelen bij: 5.3 Analyse en evaluatie
Toelichting bij de categorie:
• Vanuit de resultaten van toetsing (leerling-producten) een eigen analyse maken van de kwaliteit en validiteit van het toetsinstrument
• Op basis van die analyse uitspraken doen over de kwaliteit en effectiviteit van het leerproces
• Analyse en conclusies verifiëren door terugkoppeling naar leerlingen en bespreken met (vak)collega’s
• Reflectie met betrekking tot de relatie tussen inrichting en uitvoering van het onderwijs en de toetsing van het beoogde leerresultaat
• Verbeteringen aanbrengen in de opzet van het onderwijs en daarmee samenhangende wijze van toetsing van het leerresultaat en leerproces

6.1 Vakkennis bijhouden
6.2 Vakdidactisch onderzoek

Artikelen bij: 6.1 Vakkennis bijhouden
Toelichting bij de categorie:
Informeert zich door middel van en maakt (ten behoeve van de lespraktijk) gebruik van:
• Geschikte (studie)boeken met voor natuurkundedocenten interessante en toegankelijke inhoud
• “Natuurkunde in de media”
• Vaktijdschriften (o.a. NWT Natuurwetenschap & Techniek, Nederlands tijdschrift voor Natuurkunde, Scientific American)
• Internetbronnen met betrouwbare informatie over actuele ontwikkelingen binnen de natuurkunde
Vakvernieuwingen bovenbouw – overzichtsartikel met veel verwijzingen
Lerarenconferenties van Twenst Meesterschap -netwerken, vakinhouden en lesideeën
Overzicht NVOX artikelen op ecent.nl
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2012: Leergemeenschappen
De rol van websites in professionaliserings-activiteiten van bèta-lerarenopleiders
Artikelen bij: 6.2 Vakdidactisch onderzoek
Toelichting bij de categorie:
Heeft kennis van en maakt gebruik van nationale en internationale vakverenigingen, bijbehorende tijdschriften en voor leraren relevante conferenties, zoals:
• NVOX, Impuls, Physics Teacher
• Woudschoten- / Reehorst- / LioNS- conferentie
Dudoc – Docenten doen onderzoek naar beta vernieuwingen
Hoe bereiden we studenten voor op vernieuwing?
Natuurkundedocenten onderzoeken de schoolpraktijk – instrumenten voor praktijkonderzoek
Leren van Bètadocenten – Pedagogical content knowledge (PCK)
Vakdidactiek via zelfontdekkend leren – mbv het VESTlt-model
Onderwijsresearch voor bèta en techniek
Concept-context onderwijs: benodigde docentcompetenties ontwikkelen

7.1 Begrippen
7.2 Vaardigheden
7.3 Werkwijze

Artikelen bij: 7.1 Begrippen
Toelichting bij de categorie:
De didactiek van de natuurkundige begrippen uit het 2e-graadsgebied, waaronder: tijd, kracht, massa, energie, warmte, straling, fase, temperatuur, licht, geluid, elektriciteit, chemische stoffen en reacties, radioactiviteit en het atoommodel. Ook: eenheden / grootheden, oorzaak / gevolg, macro / micro.
Didactische hulpmiddelen:
• Analogieën
• Grafische voorstellingen
• Modellen, simulaties
• Misconcepten
• Voorbeelden / toepassingen
• Rekenen, meten en bouwen
Stoot, impuls en blaaspijpjes
De wet van elementenbehoud
Voorzichtig met elementen
Onderwijs over ioniserende straling
Artikelen bij: 7.2 Vaardigheden
Toelichting bij de categorie:
Didactiek van:
• Verklaren, uitleggen, verslag doen
• Meten, experimenteren
• Formules en tabellen gebruiken
• Schatten, rekenen
• Lezen (instructies, schema’s, grafieken)
• Tekenen (voorstellingen, schema’s, grafieken)
Significante cijfers, hoe zit dat nou?
Significante cijfers bij rekenen en meten -een NVOX artikel
Leren onderzoeken: achtergronden
6 aspecten van een onderzoekende houding
Practicum: leren ze er wat? – Een NVOX artikel
De natuurwetenschappelijke methode als een basis voor leren?
Artikelen bij: 7.3 Werkwijze
Toelichting bij de categorie:
Didactiek van:
• Theorievorming
• Onderzoeken
• Ontwerpen
• Probleem oplossen
• Modelleren
Het elementbegrip fenomenologisch
Modelleren dmv ICT: een samenvatting
De aard van natuurwetenschappen – en techniek in het onderwijs
Concept cartoons
Ontwerpers in het Onderwijs
Leren probleemoplossen met hints
Leerlingen wetenschappelijke artikelen laten lezen
Kinderen doen ‘eerlijk’ onderzoek
Vaardigheden maken kinderen tot zelfstandige onderzoekers
Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie
Natuurwetenschappelijk modelleren in het VO

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

ELWIeR en Ecent als één STEM